Kiedy przedawnia się roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie wobec zakładu ubezpieczeń z polisy OC sprawcy?

Instytucja przedawnienia sprowadza się do usunięcia stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy uprawniony przez bardzo długi czas nie wykonuje swoich praw podmiotowych, nie realizuje przysługujących mu roszczeń. Przepisy mają charakter dyscyplinujący strony stosunków prawnych, tzn. potencjalne zagrożenie skutkami przedawnienia ma na celu mobilizację wierzyciela by wykonał swoje prawo podmiotowe, poprzez realizację przysługującego mu roszczenia, doprowadzając tym samym do zgodności stanu faktycznego z obowiązującym prawem. Przepisy normujące przedawnienie, mają charakter ius cogens co oznacza, że wskazane zasady nie doznają wyjątków, zaś strony nie mogą wyłączyć stosowania przepisów o przedawnieniu i zastępować ich postanowieniami umownymi. Warto również dodać, iż instytucja przedawnienia jest jedynie na zarzut strony, który może być skutecznie podniesiony tylko po upływie terminu przedawnienia. Zarzut nie musi być podniesiony w toku procesu, może on być podniesiony także przed wytoczeniem powództwa, gdy tylko wierzyciel zażąda od dłużnika spełnienia świadczenia.

Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym podlega ogólnym regułom przedawnienia ustanowionym w przepisach art. 117 i n. k.c., z modyfikacjami określonymi w art. 4421 k.c., dotyczącymi terminów przedawnienia tych roszczeń i ich biegu. Przepisy te regulują przedawnienie wszelkich roszczeń majątkowych w zakresie odpowiedzialności deliktowej, a więc roszczeń o naprawienie szkody majątkowej oraz roszczeń o pieniężne zadośćuczynienie krzywdzie. Z racji niemajątkowego charakteru nie ulegają przedawnieniu żądania ochrony dóbr osobistych określone w dwóch pierwszych zdaniach art. 24 § 1 k.c.

W art. 4421 § 1 k.c. ustawodawca sformułował ogólne reguły określające termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym:

przedawnienie następuje z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia - jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę

Jednocześnie ustawodawca określił dwa istotne odstępstwa od tych reguł:

dla przedawnienia roszczeń deliktowych, jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku (art. 4421 § 2 k.c.) – roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu po 20 latach od dnia popełnienia przestępstwa, bez względu na fakt, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia;
dla roszczeń o naprawienie szkód na osobie (art. 4421 § 3 k.c.) – przedawnienie roszczeń nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 3 lat od dnia kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Regulacja prawna dotycząca roszczeń małoletniego, zawarta w przepisie art. 4421 § 4 k.c., stanowi novum w zakresie oznaczenia terminów przedawnienia. Ma ona na celu wzmocnienie ochrony małoletniego w sytuacji, gdy jego przedstawiciel ustawowy nie dopełnia obowiązków reprezentacji dziecka. Ochrony nie udziela mu wówczas art. 122 k.c., który znajduje zastosowanie, gdy małoletni nie ma przedstawiciela ustawowego w chwili upływu terminu przedawnienia. Słusznie bowiem SN w wyroku z dnia 26 lipca 2012 r. (II CSK 759/11) stwierdza, że zarówno treść art. 4421 § 4 k.c., jak i jego kontekst pozwalają przyjąć, że odmiennie niż w art. 122 k.c. unormowanie to dotyczy małoletnich, którzy w okresie biegu przedawnienia mieli przedstawiciela ustawowego. Jeżeli więc małoletni ma rodziców lub opiekunów, ale ci przedstawiciele zaniedbują dochodzenia roszczenia, przepis art. 4421 § 4 k.c. w sposób istotny odsuwa niekorzystny dla małoletniego skutek: bieg terminu przedawnienia jego roszczenia o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez tę osobę pełnoletniości.

Ze względu na skomplikowany charakter zagadnienia przedawnienia roszczeń odszkodowawczych, zapraszamy do kontaktu z naszymi prawnikami, którzy przeanalizują każdą Państwa sprawę. Informacje kontaktowe znajdą Państwo w zakładce kontakt.

Powrót do listy Pytania do prawnika