Zima jest okre­sem w któ­rym wzra­sta od­se­tek od­no­to­wa­nych szkód oso­bo­wych ta­kich jak zła­ma­nia, skrę­ce­nia, zwich­nię­cia koń­czyn oraz in­nych ob­ra­żeń ciała. Naj­częst­szą przy­czy­ną tych ob­ra­żeń jest upa­dek na nie­od­śnie­żo­nym lub ob­lo­dzo­nym chod­ni­ku.

Czy w ta­kiej sy­tu­acji mo­że­my ubie­gać się o od­szko­do­wa­nie? Kto jest od­po­wie­dzial­ny za utrzy­ma­nie chod­ni­ka? Na te i inne py­ta­nia od­po­wia­da­my w ar­ty­ku­le na na­szej stro­nie in­ter­ne­to­wej. Za­pra­sza­my do lek­tu­ry.

Zgod­nie z art. 415 k.c. ten, kto ze swo­jej winy wy­rzą­dził dru­gie­mu szko­dę obo­wią­za­ny jest do jej na­pra­wie­nia. Zgod­nie z usta­wą z dnia 21 marca 1985 r. o dro­gach pu­blicz­nych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 z późn. zm.) ge­ne­ral­ny­mi za­da­nia­mi któ­rych nie­speł­nie­nie po­wo­du­je po­wsta­nie od­po­wie­dzial­no­ści od­szko­do­waw­czej jest w szcze­gól­no­ści utrzy­my­wa­nie na­wierzch­ni dróg, chod­ni­ków, dro­go­wych obiek­tów in­ży­nier­skich, urzą­dzeń za­bez­pie­cza­ją­cych ruch i in­nych urzą­dzeń zwią­za­nych z drogą, prze­pro­wa­dza­nie okre­so­wych kon­tro­li stanu dróg i dro­go­wych obiek­tów in­ży­nier­skich, ze szcze­gól­nym uwzględ­nie­niem ich wpły­wu na stan bez­pie­czeń­stwa ruchu dro­go­we­go, wy­ko­ny­wa­nie robót in­ter­wen­cyj­nych, robót utrzy­ma­nio­wych i za­bez­pie­cza­ją­cych, prze­ciw­dzia­ła­nie nisz­cze­niu dróg przez ich użyt­kow­ni­ków, wpro­wa­dza­nie ogra­ni­czeń lub za­my­ka­nie dróg i dro­go­wych obiek­tów in­ży­nier­skich dla ruchu oraz wy­zna­cza­nie ob­jaz­dów dro­ga­mi róż­nej ka­te­go­rii, gdy wy­stę­pu­je bez­po­śred­nie za­gro­że­nie bez­pie­czeń­stwa osób lub mie­nia, od­po­wied­nie ich zna­ko­wa­nie m.​in. wska­zu­ją­ce na wy­stę­pu­ją­ce zimą za­gro­że­nia.

Kto odpowiada za utrzymanie chodnika w odpowiednim stanie?

Za chod­nik i utrzy­ma­nie go w na­le­ży­tym sta­nie od­po­wie­dzial­ność po­no­si wła­ści­ciel lub za­rząd­ca nie­ru­cho­mo­ści, przy któ­rej znaj­du­je się chod­nik i to do niego kie­ru­je­my nasze rosz­cze­nia o na­pra­wie­nie szkód po­wsta­łych w wy­ni­ku zda­rze­nia, np. po­śli­zgnię­cia się na nie­od­śnie­żo­nym czy ob­lo­dzo­nym chod­ni­ku.

Zgod­nie z art. 20 pkt 4 w zw. z art. 19 usta­wy o dro­gach pu­blicz­nych obo­wią­zek utrzy­ma­nia w czy­sto­ści na­wierzch­ni chod­ni­ków przy każ­dej ka­te­go­rii drogi pu­blicz­nej, także po­ło­żo­nej w mie­ście i nie bę­dą­cej au­to­stra­dą, ani drogą eks­pre­so­wą spo­czy­wa na za­rząd­cy tej drogi (wyrok Sądu Naj­wyż­sze­go z dnia 29 stycz­nia 1999 r. I CKN 1005/97, nie­publ.). Po­nad­to z art. 5 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 pkt 4 usta­wy o utrzy­ma­niu czy­sto­ści – wy­ni­ka, iż uprzą­ta­nie błota, śnie­gu, lodu i in­nych za­nie­czysz­czeń z chod­ni­ków po­ło­żo­nych wzdłuż nie­ru­cho­mo­ści, na­le­ży do obo­wiąz­ków wła­ści­cie­li i użyt­kow­ni­ków wie­czy­stych tych nie­ru­cho­mo­ści.

Je­że­li w świe­tle wska­za­nych wyżej prze­pi­sów obo­wią­zek utrzy­ma­nia po­rząd­ku i czy­sto­ści na okre­ślo­nym chod­ni­ku na­le­ży za­rów­no do wła­ści­cie­la (użyt­kow­ni­ka wie­czy­ste­go) nie­ru­cho­mo­ści po­ło­żo­nej wzdłuż chod­ni­ka, jak i do za­rzą­du mia­sta, ich od­po­wie­dzial­ność za szko­dy wy­rzą­dzo­ne w wy­ni­ku na­ru­sze­nia tego obo­wiąz­ku jest so­li­dar­na, zgod­nie z art. 441 § 1 k.c.

Do­dat­ko­wo, oprócz usta­wy, na te­re­nie po­szcze­gól­nych gmin obo­wią­zu­ją re­gu­la­mi­ny utrzy­my­wa­nia czy­sto­ści i po­rząd­ku, które uchwa­lo­ne przez Rady Gmin sta­no­wią akty prawa miej­sco­we­go. Re­gu­la­mi­ny te do­ty­czą m.​in. uszcze­gó­ło­wie­nia prze­pi­sów do­ty­czą­cych po­rząd­ku na te­re­nie gminy, np. uprzą­ta­nia błota, śnie­gu, lodu.

Obie usta­wy za­wie­ra­ją także de­fi­ni­cję chod­ni­ka. Zgod­nie z art. 4 pkt 6 usta­wy o dro­gach pu­blicz­nych, chod­ni­kiem jest część drogi prze­zna­czo­na do ruchu pie­sze­go, zaś zgod­nie z art. 5 ust. 1 pkt 4 usta­wy o utrzy­ma­niu czy­sto­ści, za chod­nik uzna­je się wy­dzie­lo­ną część drogi pu­blicz­nej słu­żą­cą dla ruchu pie­sze­go po­ło­żo­ną bez­po­śred­nio przy gra­ni­cy nie­ru­cho­mo­ści.

Żadna z tych de­fi­ni­cji nie okre­śla sze­ro­ko­ści chod­ni­ka, a więc nie ogra­ni­cza, przez po­da­nie wy­mia­ru, sze­ro­ko­ści wy­dzie­lo­ne­go miej­sca prze­zna­czo­ne­go do ruchu pie­szych, które może być uzna­ne za chod­nik. Nie okre­śla też, ja­kiej sze­ro­ko­ści pas grun­tu obo­wią­za­na jest utrzy­my­wać w po­rząd­ku osoba do tego zo­bo­wią­za­na, je­że­li jej nie­ru­cho­mość przy­le­ga do placu. Pod­kre­ślić trze­ba, że także usta­wa z dnia 20 czerw­ca 1997 r. Prawo o ruchu dro­go­wym (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 24 ze zm.), która w art. 2 pkt 9 rów­nież de­fi­niu­je chod­nik jako część drogi prze­zna­czo­ną do ruchu pie­szych, nie wska­zu­je sze­ro­ko­ści chod­ni­ka.

Podstawy odpowiedzialności sprawcy

Spraw­cy w tego typu szko­dach od­po­wia­da­ją na za­sa­dzie winy. Pod­sta­wę ich od­po­wie­dzial­no­ści okre­śla art. 415 k.c. po­przez stwier­dze­nie, że obo­wią­za­ny do na­pra­wie­nia szko­dy jest ten, kto wy­rzą­dził szko­dę ze swo­jej winy. Po­twier­dza to linia orzecz­nic­twa, m.​in. wyrok SN z dnia 10 czerw­ca 2005 r. (sygn. akt II CK 719/04, nie­publ.), w któ­rym Sąd stwier­dził, że je­że­li z winy za­rząd­cy drogi pu­blicz­nej do­szło na niej do nie­bez­piecz­ne­go wy­pad­ku, to po­no­si on od­po­wie­dzial­ność na za­sa­dzie winy.

Aby po­wsta­ła od­po­wie­dzial­ność spraw­cy muszą wy­stą­pić ku­mu­la­tyw­nie trzy prze­słan­ki:

1. powstanie szkody (np. złamanie/skręcenie/zwichnięcie/zerwanie więzadeł/inne obrażenia ciała) w wyniku upadku na śliskim oblodzonym lub nieodśnieżonym chodniku
2. szkoda musi być konsekwencją zawinionego działania lub zaniechania sprawcy
3. musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy szkodą i zawinionym zachowaniem lub zaniechaniem sprawcy.

Cię­żar wy­ka­za­nia ww. prze­sła­nek spo­czy­wa w ca­ło­ści na stro­nie wy­stę­pu­ją­cej z rosz­cze­niem de­lik­to­wym. Dla­te­go tak ważna rolę od­gry­wa za­bez­pie­cze­nie ma­te­ria­łu do­wo­do­we­go.

Zabezpieczenie dowodów oraz dokumentacja medyczna

Istot­nym ele­men­tem sku­tecz­ne­go do­cho­dze­nia rosz­czeń jest rów­nież od­po­wied­nie za­bez­pie­cze­nie do­wo­dów, po­nie­waż cię­żar udo­wod­nie­nia zgod­nie z art. 6 k.c. spo­czy­wa na po­szko­do­wa­nym. Z tego wzglę­du szcze­gól­nie ważne jest ze­bra­nie do­wo­dów w po­sta­ci np. ze­znań świad­ków, oświad­czeń osób za­miesz­ku­ją­cych w po­bli­żu, no­ta­tek po­li­cyj­nych oraz jeśli to moż­li­we to zdję­cia z miej­sca zda­rze­nia. Na dal­szym eta­pie spra­wy po­moc­ne bę­dzie kom­ple­to­wa­nie całej do­ku­men­ta­cji me­dycz­nej prze­by­te­go, ak­tu­al­ne­go oraz przy­szłe­go le­cze­nia szpi­tal­ne­go i re­ha­bi­li­ta­cji w po­sta­ci np. fak­tur, ra­chun­ków (np. za leki, kule, sta­bi­li­za­to­ry itp.), wizyt w pla­ców­kach służ­by zdro­wia, opie­ki osób trze­cich.

Roszczenia

Obec­nie za­rzą­dy dróg, wła­ści­cie­le nie­ru­cho­mo­ści, pod­mio­ty trud­nią­ce się utrzy­my­wa­niem czy­sto­ści i po­rząd­ku oraz inni po­ten­cjal­ni spraw­cy oma­wia­nych po­wy­żej szkód ko­rzy­sta­ją coraz po­wszech­niej z ubez­pie­cze­nia OC. Do­cho­dząc rosz­czeń z umowy ubez­pie­cze­nia OC po­szko­do­wa­ny dzia­ła­jąc na pod­sta­wie art. 822 § 4 k.c. może zwró­cić się bez­po­śred­nio do ubez­pie­czy­cie­la, który udzie­la takim pod­mio­tom ochro­ny ubez­pie­cze­nio­wej z ty­tu­łu OC.

Po­szko­do­wa­ny może żądać sze­re­gu świad­czeń wy­ni­ka­ją­cych z prze­pi­sów ko­dek­su cy­wil­ne­go. Ka­ta­log ten obej­mu­je m.​in.:

• zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (art. 445 k.c. w zw. z art. 444 k.c.)
• zwrot kosztów związanych z wypadkiem, m.in. kosztów rehabilitacji, leczenia (art. 444 § 1 k.c.)
• w określonych przypadkach rentę uzupełniającą (art. 447 k.c.)
• w określonych przypadkach rentę z tytułu zwiększonych potrzeb (art. 444 § 2 k.c.)

Do­cho­dze­nie od­szko­do­wa­nia to z re­gu­ły skom­pli­ko­wa­na spra­wa, która pro­wa­dzo­na w spo­sób nie­umie­jęt­ny może za­koń­czyć się nie­po­wo­dze­niem. Nasza Kan­ce­la­ria to ze­spół pro­fe­sjo­nal­nych i do­świad­czo­nych praw­ni­ków wy­spe­cja­li­zo­wa­nych w po­dob­nych przy­pad­kach, któ­rzy z chę­cią udzie­lą Pań­stwu po­mo­cy.