Za­dość­uczy­nie­nie jako świad­cze­nie wy­pła­ca­ne na rzecz osoby po­szko­do­wa­nej w wy­pad­ku ko­mu­ni­ka­cyj­nym, ma na celu zre­kom­pen­so­wa­nie do­zna­nej krzyw­dy, za­rów­no fi­zycz­nej – od­czu­wa­nej jako ból i inne do­le­gli­wo­ści na­tu­ry zdro­wot­nej, jak i psy­chicz­nej – trau­ma po wy­pad­ku, lęk, po­czu­cie bez­rad­no­ści, cier­pie­nie psy­chicz­ne spo­wo­do­wa­ne ka­lec­twem, czy oszpe­ce­niem. Za­dość­uczy­nie­nie re­kom­pen­su­je zatem szko­dy o cha­rak­te­rze nie­ma­jąt­ko­wym, czym różni się od od­szko­do­wa­nia, które ma na celu na­pra­wie­nie szko­dy ma­jąt­ko­wej.

Prze­pi­sy prawa za­war­te w ko­dek­sie cy­wil­nym nie re­gu­lu­ją kwe­stii czyn­ni­ków, jakie na­le­ży wziąć pod uwagę usta­la­jąc wy­so­kość za­dość­uczy­nie­nia, jed­nak wy­tycz­ne te zo­sta­ły wy­pra­co­wa­ne na pod­sta­wie orzecz­nic­twa sądów po­wszech­nych, a w szcze­gól­no­ści Sądu Naj­wyż­sze­go.

Zadośćuczynienie – czynniki mające wpływ na jego wysokość

Ana­li­zu­jąc linię orzecz­nic­twa w od­nie­sie­niu do usta­la­nia wy­so­ko­ści za­dość­uczy­nie­nia można za­uwa­żyć, iż po­wta­rza się sze­reg kry­te­riów, które mają wpływ na roz­miar do­zna­nej krzyw­dy. Są to:

• Stopień trwałego i długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, który będzie przejawiał się jako kalectwo, oszpecenie, ograniczenia ruchome, niezdolność do wykonywania codziennych czynności życiowych. Przyjęło się, że wysokość zadośćuczynienia powinna być proporcjonalna do stopnia uszczerbku na zdrowiu – im wyższy, tym wyższa powinna być kwota zadośćuczynienia. Powyższe kryterium jest jedno z najważniejszych przy ocenie wysokości należnego zadośćuczynienia.
• Długotrwałość choroby, leczenia i rehabilitacji oraz cierpienia psychicznego. Uwzględnia się cierpienie poszkodowanego, ból towarzyszący zabiegom, dokonywane operacje, przywracanie prawidłowych funkcji organizmu, czas dochodzenia poszkodowanego do względnej sprawności, cierpienie psychiczne wiążące się z kalectwem, oszpeceniem, jak również negatywne zmiany w psychice spowodowane chorobą. Wysokość zadośćuczynienia powinna być adekwatna do ogółu cierpień fizycznych, jak i psychicznych, a także ich długotrwałości.
• Wiek osoby poszkodowanej – im poszkodowany był młodszy, tym wyższa kwota zadośćuczynienia mu się należy. W swoim orzecznictwie Sądy biorą pod uwagę, że dla osoby młodej, będącej w pełni sił i możliwości uszczerbek na zdrowiu jest szczególnie dotkliwy, tym bardziej, że wiąże się z tym utrata szans na prowadzenie normalnego życia, utrata zdolności do wykonywania pracy zawodowej, utrata możliwości rozwoju, osiągania zamierzonych celów.
• Płeć osoby poszkodowanej – kryterium płci będzie decydowało w sytuacjach, gdy doznane obrażenia będą rzutowały na przyszłe życie poszkodowanego. Przykładem może być bardzo częsty w przypadku potrąceń pieszych, uraz miednicy. Uraz ten u kobiety może skutkować przeciwskazaniem do zajścia w ciążę i urodzenia dziecka. Identyczny uraz u mężczyzny nie skutkowałby tak daleko idącymi konsekwencjami. W takich okolicznościach zadośćuczynienie dla kobiety, biorąc pod uwagę znacznie większy rozmiar doznanej krzywdy, powinno być znacząco wyższe niż zadośćuczynienie za identyczny uraz dla mężczyzny.
• Poczucie bezradności życiowej i utrata perspektyw na przyszłość, utrata szans na normalne życie poprzez brak możliwości realizacji swoich pasji i zainteresowań, brak możliwości wykonywania pracy zarobkowej, założenia rodziny i posiadania dzieci, poczucie nieprzydatności społecznej wynikające m.in. z konieczności korzystania z opieki osób trzecich
• Inne czynniki, mające wpływ na poczucie krzywdy, które powinny być rozpatrywane indywidualnie w odniesieniu do osoby poszkodowanej. Inaczej zostanie określona krzywda sportowca – kolarza, który w wyniku wypadku komunikacyjnego utraci stopę, która jest istotna w wykonywanej przez niego profesji, a inaczej będzie ona określona w przypadku przeciętnego człowieka, w przypadku identycznego urazu.

Wysokość zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu – jak ją szacują towarzystwa ubezpieczeniowe?

Kiedy prze­ana­li­zu­je­my sto­so­wa­ną przez to­wa­rzy­stwa ubez­pie­cze­nio­we prak­ty­kę w pro­ce­sie li­kwi­da­cji szkód oso­bo­wych, doj­dzie­my do nie­zbyt opty­mi­stycz­ne­go dla po­szko­do­wa­nych wnio­sku, iż Ubez­pie­czy­ciel nie­rze­tel­nie do­ko­nu­je oceny roz­mia­ru szko­dy po­przez nie­pra­wi­dło­we usta­le­nie po­wsta­łe­go u osób po­szko­do­wa­nych trwa­łe­go i dłu­go­trwa­łe­go uszczerb­ku na zdro­wiu na sku­tek wy­pad­ku, co skut­ku­je wy­pła­tą nie­ade­kwat­nych kwoty z ty­tu­łu za­dość­uczy­nie­nia.

Co wię­cej, ubez­pie­czy­cie­le sza­cu­ją uszczer­bek na zdro­wiu wg wła­snych we­wnętrz­nych ta­be­li okre­śla­ją­cych staw­ki za każdy pro­cent trwa­łe­go uszczerb­ku na zdro­wiu. Nie­jed­no­krot­nie wy­so­kość wspo­mnia­nych sta­wek ra­żą­co (na nie­ko­rzyść po­szko­do­wa­ne­go) od­bie­ga od sta­wek za­war­tych w za­łącz­ni­ku do Roz­po­rzą­dze­nia Mi­ni­stra Pracy i Po­li­ty­ki Spo­łecz­nej z dnia 18 grud­nia 2002 r. w spra­wie szcze­gó­ło­wych zasad orze­ka­nia o sta­łym lub dłu­go­trwa­łym uszczerb­ku na zdro­wiu, trybu po­stę­po­wa­nia przy usta­la­niu tego uszczerb­ku oraz po­stę­po­wa­nia o wy­pła­tę jed­no­ra­zo­we­go od­szko­do­wa­nia. Na­gmin­ną prak­ty­ką jest także za­ni­ża­nie, przez za­trud­nio­nych przez to­wa­rzy­stwa ubez­pie­cze­nio­we le­ka­rzy orzecz­ni­ków, stop­nia trwa­łe­go uszczerb­ku na zdro­wiu po­przez ba­ga­te­li­zo­wa­nie od­nie­sio­nych przez po­szko­do­wa­ne­go ob­ra­żeń i ich na­stępstw. Co istot­ne, opi­nia le­ka­rza orzecz­ni­ka wy­da­na w po­stę­po­wa­niu przed­są­do­wym na zle­ce­nie Ubez­pie­czy­cie­la, nie jest dla po­szko­do­wa­ne­go wią­żą­ca. W przy­pad­ku skie­ro­wa­nia spra­wy na drogę po­stę­po­wa­nia są­do­we­go, opi­nię wy­da­ją po­wo­ła­ni przez sąd bie­gli są­do­wi danej spe­cja­li­za­cji, któ­rzy do­ko­nu­ją oceny trwa­łe­go i dłu­go­trwa­łe­go uszczerb­ku na zdro­wiu po­słu­gu­jąc się ta­be­lą mi­ni­ste­rial­ną.

Kryteria, które bierze pod uwagę Sąd, przy określaniu wysokości zadośćuczynienia

Na­le­ży pa­mię­tać jed­nak, że okre­ślo­ny w uję­ciu pro­cen­to­wym trwa­ły uszczer­bek na zdro­wiu, ma je­dy­nie cha­rak­ter orien­ta­cyj­ny i nie wy­czer­pu­je oceny ca­ło­ści spra­wy, zatem nie jest wy­znacz­ni­kiem wy­so­ko­ści za­dość­uczy­nie­nia. Sądy uwzględ­nia­ją ca­łość oko­licz­no­ści jakie skła­da­ją się na po­czu­cie do­zna­nej przez po­szko­do­wa­ne­go krzyw­dy i jej roz­miar, a zatem biorą pod uwagę wy­mie­nio­ne po­wy­żej czyn­ni­ki (roz­miar cier­pie­nia, jego dłu­go­trwa­łość, wiek po­szko­do­wa­ne­go oraz czyn­ni­ki in­dy­wi­du­al­ne w od­nie­sie­nie do kon­kret­nej spra­wy). W ostat­nich la­tach mo­że­my za­uwa­żyć ten­den­cję do za­są­dza­nia przez sądy po­wszech­ne wyż­szych niż to było w prze­szło­ści, kwot za­dość­uczy­nie­nia, co w przy­pad­ku dobra tak cen­ne­go jak zdro­wie jest nie­wąt­pli­wie po­zy­tyw­nym kie­run­kiem orzecz­nic­twa.

Jako Kan­ce­la­ria Praw­na re­pre­zen­tu­je­my na­szych Klien­tów, do­cho­dząc na­leż­ne­go im za­dość­uczy­nie­nia na dro­dze po­stę­po­wa­nia są­do­we­go. W za­kład­ce wy­ro­ki znaj­dą Pań­stwo wy­ro­ki są­do­we z pro­wa­dzo­nych przez nas spraw. Jak można za­uwa­żyć, kwoty pro­po­no­wa­ne przez to­wa­rzy­stwa ubez­pie­cze­nio­we były ra­żą­co ni­skie w po­rów­na­niu z kwo­ta­mi za­są­dzo­ny­mi przez Sąd. Jeśli do­zna­li Pań­stwo uszczerb­ku na zdro­wiu w wy­ni­ku wy­pad­ku, a ubez­pie­czy­ciel za­ni­żył na­leż­ne Pań­stwu za­dość­uczy­nie­nie, za­pra­sza­my do kon­tak­tu, nasi praw­ni­cy po­dej­mą od­po­wied­nie kroki w celu uzy­ska­nia na­leż­nej kwoty za­dość­uczy­nie­nia.